Malatyalı İsmail Ağa Tekkesi
Kurumlar
Kurum Adı | Malatyalı İsmail Ağa Tekkesi |
Tekke, Gündoğumu Caddesi üzerinde ve bu yola göre tepe olan bir mahalde bulunuyordu. Büyük bir bahçe içindeki bu ahşap binaya iki kapıdan girilirdi. Bahçe kapılarından biri, cadde tarafında, diğeri ise, Malatyalı İsmail Ağa Camii karşısındaki çıkmaz sokakta idi. Her ikisine de merdivenli bir yoldan gidiliyordu. Bugün tekke binasından ve Şeyh Fethi Efendi Türbesi'nden eser kalmamıştır. Tekkenin yan tarafında Feyzullah Efendi Tekkesi, karşısında ise İskender Baba Tekkesi bulunuyordu. Tekke, Sa'diyye tarikatından Şeyh Cemal Efendi tarafından tesis edilmiştir. Kendisi, 1247 (1831) tarihinde vefat etti. Kabri, tekkenin hazîresinde iken bugün mevcut değildir. Onun yerine halifesi ve damadı Fethi Efendi Şeyh olmuştur. Âyin günü Salı idi. Tekkenin kurulduğu tarih belli değildir. 1256 (1840) tarihli tekkeler listesinde adı "Sa'diyye'den Kapu Ağası İsmail Ağa Tekkesi, der kurb-ı Ağahamamı, der Üsküdar" diye kayıtlıdır. 1199 (1784) tarihli listede ise adı yoktur. 1250 (1834) tarihinde icra edilen Saliha Sultan Düğünü'ne çağrılan meşayih arasında Feyzullah Efendi Tekkesi'nin adı bulunduğu halde, bu tekkenin ismi yoktur. Bu durumda tekke, 1840 tarihinden hemen sonra ikinci defa tesis edilmiş demektir. Mir'at-i İstanbul yazarı: "Ahmediye'de Sa'dî Tekkesi, Kızlar Ağası İsmail Ağa tarafından bina ve inşa olunmuştur," demektedir. Hadîka yazarı, burada bir tekkenin bulunduğunu belirtmemiştir. "Derûn-ı tekkede Fethi Efendi namında bir zat medfundur. Tekkenin altında dahi bir çeşme mevcut olup üzerinde 'Ve min el-mâi küll-i şey'in hayy' âyet-i kerimesi mahkukdur. Tarih-i binası, 1118 (1707)'dir," demekte ve tekkenin yeri için de "Ağa Hamamı ilerisinde Çavuşbaşı Hatibzâde Ahmed Efendi namına bina ettirilen çeşme üzerinde büyücek bir Sa'dî Dergâhı" idi, diye ilâve etmektedir. 23 Rebiyülevvel 1177 (1 Ekim 1763) tarihli bir 'arz'da da, İsmail Ağa Camii ve zaviyesi diye adı geçmektedir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki 23 L. 1209 (23 Mayıs 1795) tarihli bir 'takrir'de "Üsküdar'da Babü's-saâde Ağası İsmail Ağa Camii ve zaviyesi vakfından bir cihetin verilmesi istenmiştir. 26 Ramazan 1212 (13 Mart 1798) tarihli bir 'arz tezkeresi'nde de "Üsküdar'da Babü's-saâde Ağası İsmail Ağa vakfından zaviyesinde ve zaviyesi camiinde ikişer akçe vazifeli hücre halifesi ve cüzhan cihetlerinin tevcihi arzu edilmiştir. Bu durumda tekke, İsmail Ağa tarafından 1045 (1635) tarihinde tesis edilmiş ve sonra inkıtaya uğramış ve ikinci defa da en geç 1208 (1793) senesinde yeniden kurulmuş olmalıdır. Sa'diyye Tarikati'nin kurucusu Sa'düddin Cibavî (Ciba, Harran ile Şam arasında bir mevki) evlâtlarından es-seyyid eş-şeyh Emin Sa'düddin Tûsî, bu tekkenin şeyhi idi. 25 Zilhicce 1281 (8 Nisan 1869) tarihinde vefat etti. Kabri, Malatyalı İsmail Ağa Camii hazîresindedir. Demir parmaklık içinde şâhidesi mevcuttur. Tekkenin ikinci şeyhi olan Fethi Efendi, 1266 (1850) tarihlerinde yaşamış, devrinin ma'ruf bir şeyhi olarak ün yapmıştır. Vefat tarihi belli değildir. Kendisinden sonra oğlu Şemseddin Efendi meşîhate getirilmiş ve onun vefatı ile de Kemal Efendi şeyh olmuştur. Tekke, 23 Şevval 1311 (Nisan 1894)'te tamir edilmiştir. Tekke ve zaviyelerin kapatılmasından sonra harap olmuş ve 1935 tarihlerinde yıktırılmıştır. |