Tosun Paşa Konağı

Kurumlar

Kurum Adı Tosun Paşa Konağı

Haremli selâmlıklı bu büyük ve muhteşem konak, Büyük İhsaniye semtinde, Tosun Paşa Sokağı, Köprülü Konak Sokağı, eski Çit yeni Neyzenbaşı Halil Can Sokağı ve Şerif Bey Çeşmesi Sokağı ile çevrili geniş bir alanı kaplayan bahçe içinde idi. Konağın ön tarafında meşhur Üsküdar Sarayı, Tosun Paşa Sokağı başında 1206 (1791) tarihinde Hibetullah Sultan adına yaptırılan mermer çeşme, Çit Sokağı üzerinde 1186 (1772) tarihinde vefat eden Şeyh Salih Efendi Türbesi, 1178 (1764) tarihinde yaptırılan Hatice Sultan Çeşmesi, ünlü Köprülü Konak ve Neyzenbaşı Halil Can Sokağı ile Şerifbey Çeşmesi Sokağı'nın birleştiği yerde ve ikinci sokağın sağ köşesinde ahşap, iki katlı Neyzenbaşı Halil Can Bey'in evi bulunuyordu. Tosun Paşa Konağı'nın selâmlık dairesi, 1918 tarihinde çıkan ve İhsaniye'nin büyük bir bölümünü yakan, yangın sırasında yanmıştır. Diğer bölümü ise 1919 senesi yok olmuştur. Burhan Felek Bey, İhsaniye yangınını anlatırken "Tosun Paşa'nın arsasındaki şemsiye fıstığı dediğimiz büyük fıstık ağacının" tutuşması ile bütün İhsaniye yandı demektedir. Tosun Paşa Sokağı tarafında bulunan ve konağın su ihtiyacını gideren tonoz çatılı haznesi bugün de mevcuttur. Konağın sahibi Harputlu Tosun Paşa, mutasarrı şıklarda bulunmuş bir Osmanlı Devleti veziridir. Mithat Paşa'nın ablası Sıdıka Hanım ile evlenerek onun eniştesi olmuş ve 1299 (1882) tarihinde ve Mithat Paşa'dan evvel, mutasarrıf olarak bulunduğu Maraş'ta vefat etmiştir. Eşi Sıdıka Hanım da, 1918 tarihinde bu konak civarındaki bir konakta vefat ederek, Paşalimanı'ndaki Abdurrahman Ağa Camii hazîresine gömülmüştür. Tosun Paşa, Gelibolu Mutasarrıfı iken "Emrü Ferman-ı ma'delet ünvan-ı Hazret-i cihanbâni mucibince Dersaâdet'e (İstanbul)" gelmiş ve kendisine 11 Cemaziyelâhir 1289 (15-Ağustos- 1872) tarihinde Üsküdar Mutasarrışığı görevi verilmiştir. Koşuyolu'nun sağ tarafında, bugün Polis Prevantoryumu olarak kullanılan muhteşem köşkün sahibi Direktör Ali Bey (1844-1898), Üsküdar Mutasarrıfı bulunan Tosun Paşa'yı alaya almak ve onu küçük düşürmek için Tosun Ağa isimli bir tiyatro eseri yazmıştı. Bu eser, tiyatro tarihimizde belirli bir kimseyi alaya alan ilk eserdir. Tosun Paşa'nın vefatından sonra köşk, oğulları Tevfik ve Sedad Beyler'in tasarrufuna geçmiştir.