Bahriye Nazırı Ahmet Vesim Paşa Yalısı
Kurumlar
Kurum Adı | Bahriye Nazırı Ahmet Vesim Paşa Yalısı |
Yalı, Ayazma Camii önünde ve bugün mevcut olmayan Ayazma İskelesi'nin yanında idi. Haremli selâmlıklı bu ahşap ve büyük yapı, 1820 tarihlerinde Basmacızâdeler tarafından yaptırılmış ve daha sonra da Vesim Paşa (1824-1910) tarafından satın alınmıştır. Yalının yerinde, daha evvel de İç Çukaradı Ahmet Ağa'nın yalısı vardı. Zamanla harap olan yalının bir bölümü 1955 tarihlerinde duruyordu. Bugün arsasının üzerine beton bir küçük ev yapılmıştır. Paşa'nın hayatı için Numan Halil Dede Türbesi bahsine bakınız. Basmacı ailesinin pîri Basmacılar kethüdası Mehmet Usta olup, 1174 (1761) tarihinde yaptırılan Basmacılar Çarşısı'nın da reisi idi. Ayazma Camii'nin vakfı olan çarşı, camiin hemen yanında ve Tulumbacılar Sokağı ile Mehmet Paşa Değirmeni Sokağı arasında bulunuyordu. Burada "üç beş ay zarfında kırk aded miktarı hane ve sahilsaraylar bina ve ihya ve yüzden fazla dükkân dahi inşa" edilmişti. Dükkânlarda basmadan başka çatma yastıklar da dokunuyordu. Basmacılar ailesinin hazîresi Karacaahmet Mezarlığı'nda ve Tunusbağı Caddesi üzerindedir. Karşısında Şeyh Hamdullah Efendi'nin açık türbesi vardır. Vesim Paşa yalısının yakınında İbnü'r-reŞk Ahmet Nuri Bey'in babası Feshane Nazırı ReŞk Bey'in büyük yalısı vardı. İbnü'r-ReŞk (Sekizinci) 1866'da bu yalıda doğmuş ve 1935'te Ankara'da vefat etmiştir. Türk Tiyatrosu'na unutulmaz hizmetleri geçmiştir. ReŞk Bey'in yalısı bir ara İngiliz elçisi Sir Hanri Elyot'a kiraya verilmiş ve elçi 1872 yazını burada geçirmiştir. Bu arada da, sonradan V. Mehmet Murat adı ile Osmanlı tahtına geçen Şehzade Murat, yalıya gelerek sık sık denize girmiştir. Bu yapı sonradan yıkılmış ve yerine iki yalı yapılmıştır. Biri Cafer Tayyar Paşa'ya ait idi. Paşa 1958'de bu yalıda vefat etmiş ve Karacaahmet Mezarlığı'na gömülmüştür. Kabri 1. Ada'da, Şehitlik Kapısı'ndan Şehitlik Camii'ne giden yolda ve sol tarafta olup kapıdan 107 adım ileridedir. Cafer Tayyar Paşa'nın vefatından sonra uzun müddet boş kalan ve bu yüzden 'Perili Yalı' ismini alan yalının denize doğru kademeli bir bahçesi vardır. Yapı, Öğdül Sokağı'nın nihayetinde ve deniz kenarındaki yar üzerinde ve sokağın 90 derecelik dirsek yaptığı yerde idi. Bunun yan tarafında, köşede ve yol aşırı yerde Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın (Halkarnas Balkıçısı) oturduğu ahşap üç katlı evi vardı ki, burada tevkif edilerek Bodrum'a sürülmüştür. Vesim Paşa Yalısı'nın civarında bunlardan başka Selimiye Kumandanı Mehmet Paşa'nın, Edirne milletvekili Asım Bey'in, Dr. Mahmut Atâ Bey'in büyük babası Mahmut Paşa'nın, 'Kırk Anahtarlılar' lâkabıyla anılan Antikacılar'ın büyük konakları vardı. Salacak Parkı'nın yerinde oğulları kazasker payesine ulaşmış Molla Bey'in yalısı, Şemsipaşa tarafına doğru 93 harbi Meclis-i Mebusanından Edirne mebusu Rasim Bey'in, Bahriye Feriklerinden Maşuk Paşa'nın, Vâmık Bey'in ve Hassa Müşiri Servili Selim Paşa'nın yalıları bulunuyordu. Ayazma İskelesi'nin önünde ise, İstanbul'un ilk deniz hamamı vardı. |